Jeroen Kloet is werkzaam als psychiater binnen het Vroeg Interventie Psychose team Tilburg. Daarnaast is hij pionierend op het gebied van het inzetten van zijn eigen psychische kwetsbaarheid naar cliënten en hulpverleners toe.

Vanuit eigen ervaring heb ik een aantal jaar geleden kennis gemaakt met het fenomeen zelfstigma. Het oordeel van de ander over mijn psychische kwetsbaarheid was altijd mijn grootste vrees, tenminste dat dacht ik. Totdat ik me tijdens een cursus Photovoice bewust werd van het feit dat dit weliswaar een rol speelde, maar dat zelfstigma een nog veel groter monster voor mij bleek te zijn.

Photovoice is een concept waarbij deelnemers aan de hand van een zelfgemaakte foto en persoonlijk verhaal iets vertellen over hun herstelproces. Zelf had ik een foto gemaakt van achter het gordijn dat bij de entree hing van een bruin café. Het moment waarop ik een café binnen kwam was dikwijls het moment waarop ik meende te zien hoe anderen mogelijk over mijn kwetsbaarheid dachten. Alsof ze dwars door me heen konden kijken en aanschouwden hoe ik me werkelijk kon voelen achter het masker van alledag. Mooi staaltje projectie natuurlijk. Alsof de gemiddelde café bezoeker daar überhaupt interesse in heeft. Het ging natuurlijk allemaal over het oordeel dat ik over mezelf had. De (voor)oordelen die ik mezelf had aangeleerd over psychische kwetsbaarheid kwamen als een boemerang terug mijn kant op. Ik veroordeelde mezelf, enorm. Mijn kwetsbaarheid voor angst, somberheid en emotionele labiliteit vond ik een zwakte. Ik schaamde me ervoor. En bovenal voelde ik me falen in meerdere opzichten.

Nu ik geleerd heb hier beter mee om te gaan kan ik wel zeggen dat ik meestal onbevangen een café binnen loop. Ik ben wie ik ben en in mijn eigen ogen is dat meestal goed genoeg nu. Wat een verademing met hoe dit eerst was.

Maar binnen de doelgroep jongeren die ik onder behandeling krijg als psychiater in het Vroeg Interventie Psychose team durf ik wel te stellen dat zelfstigma een sluipschutter is, die hen nog dikwijls najaagt lang nadat de psychose vervlogen is. Pas na de psychose komt vaak het besef van wat hen overkomen is. Zelfstigma als het boze oog dat nog lang op je neerkijkt.  Het boze oog dat uiteindelijk natuurlijk gewoon van jezelf is. Bewustwording hiervan en mededogen leren krijgen voor je eigen kwetsbaarheid kan een enorme impuls geven binnen je herstelproces . Ik denk daarom dat we het hier niet vaak genoeg over kunnen hebben met onze patiënten. Terugdringen van stigma is van groot belang en krijgt terecht veel aandacht. Maar terugdringen van stigma begint bovenal bij jezelf.

Lees ook het blog over compassie van Nienke Boonstra.