Terwijl ik me de afgelopen tijd aan het voorbereiden ben op mijn werkzaamheden als spreker, naast mijn psychiaterschap, word ik me steeds meer bewust van de rol van zelfonthulling binnen behandelgesprekken. En ook word ik me steeds bewuster van het feit dat redenen om het niet te doen, vooral verborgen lijken te liggen in mijn eigen angsten: de angst wat dit met het behandelcontact kan doen. De angst dat ik anderen mogelijk belast met mijn verhaal. De angst dat de zogenaamde professionele afstand, die ik liever als professionele nabijheid zou willen typeren, in het geding raakt.

Inmiddels ben ik nu al 2 jaar naast mijn psychiaterschap ook mijn eigen ervaringsrol aan het introduceren in de gesprekken met cliënten en hun naasten. Ik ervaar duidelijk een leercurve hierin. En dan met name een leercurve in het feit dat ik me steeds bewuster word van het feit dat ik degene was, en ben, die de afstand in stand houdt door iedere keer weer zo te twijfelen aan het wel of niet introduceren van mijn dubbelrol. Telkens weer weten cliënten, en ook hun naasten, me er van te overtuigen dat ik het mis had of heb. Dit onderwerp blijkt namelijk prima bespreekbaar en tot mijn verwondering kunnen de meesten ook prima aangeven hoe ze dit binnen hun behandeling zien en wat het hen kan bieden.

Ik had recent een zeer openhartig gesprek met een cliënt die ik nu al enkele jaren volg. De toegang tot zijn belevingswereld was tot op heden minimaal. Ik zat al lang vast in mijn doktersrol en hij was ook redelijk helder in hoe hij mij zag: als een noodzakelijk kwaad. Ik was immers degene die hem vertelde wat hij nodig had, ik was degene die de grenzen stelde aan wat nog wel acceptabel was en wat niet meer. Ik was degene die samen met hem en zijn ouders sprak over de mogelijk naderende machtiging als dit zo langer door ging.

Totdat ik recent toch besloot om ook bij hem iets te vertellen over mijn eigen achtergrond, mijn persoonlijke ervaring met psychische kwetsbaarheid. En het gesprek veranderde volledig. Hij was nieuwsgierig naar hoe ik zaken destijds had ervaren en hoe ik ermee om was gegaan. Ik vertelde hem zo eerlijk mogelijk hoe ik dat destijds als student geneeskunde had ervaren - toen ik in dezelfde levensfase zat als waar hij nu in verkeert. En vervolgens kwam hij met zijn verhaal. Hoe het soms zo kan spoken in zijn hoofd, hoe hij niet begrijpt waarom dit zo kan gaan. Waarom het soms weer helder is en hij er zeker van is dat hij gewoon kan doen wat hij wil, maar ook dat dit zo weer om kan slaan in chaos. En de factoren die hem in zijn beleving hielpen om meer helderheid in zijn hoofd te krijgen, en welke juist niet. Het voelde als een ongelooflijk gelijkwaardig gesprek en de handdruk die ik hem gaf na afloop was van een totaal andere orde dan de handdruk die ik hem normaal gesproken gaf, na wéér een teleurstellend gesprek als dokter versus cliënt waarin we ons beiden niet begrepen voelden.

Ik had dit nooit verwacht bij hem. En daar ligt dus ook precies de boodschap. Ik had dit niet verwacht. Het ging dus allemaal om mijn verwachtingspatroon, en niet om dat van hem. In mijn beleving is de realiteit dat we dikwijls gewoon niet weten hoe de ander ons zal ontvangen, als we een handreiking doen vanuit onszelf. Door het een kans te geven, geef je de ander een kans. Een kans op verbinding van waaruit mogelijk een nieuwe weg kan ontstaan naar een échte behandelrelatie.