Nynke Boonstra: Gelijkwaardigheid en trots: ultieme vorm van destigmatisering?

08-01-2019 4914 keer bekeken 1 reacties

Nynke Boonstra is verpleegkundig Specialist GGZ bij VIP team GGZ Friesland. Tevens werkt zij als opleider VS GGZ voor GGZ Friesland en als Lector Zorg & Innovatie in de Psychiatrie aan de NHL Stenden Hogeschool. Nynke is voorzitter van het Netwerk Vroege Psychose.

Vanuit een regenachtig en koud Nederland vertrek ik samen met 2 collega’s naar Indonesië, met als bestemming de campus van NHL Stenden hogeschool op Bali om de samenwerking vanuit de afdeling gezondheidszorg op gang te brengen. Ook gaan we naar Java om een training te geven aan een groep psychologen over cognitieve gedragstherapie bij psychose. Een geweldige uitdaging waar we veel zin in hebben, maar die ook spannend is. Wat kunnen we naar deze mooie Indonesische eilanden brengen en wat nemen we mee terug naar ons eigen dagelijks werk?

We bezoeken in totaal negen locaties waar mensen met een psychiatrische aandoening worden behandeld, op ons verzoek met name de plekken waar het om mensen met een psychotische kwetsbaarheid gaat. Bij een temperatuur van meer dan 30 graden komen we langs indrukwekkende bloemen in tropische kleuren, prachtige rijstvelden en bananenbomen in wel 30 tinten groen. Het valt ons op dat mensen in de zorg bijzonder trots zijn op hun werk: ze spreken respectvol en met medeleven over hun patiënten en zijn open over hun manier van werken en onzekerheden. Al snel spreken we over individuele patiënten met een psychotische kwetsbaarheid. Duidelijk is dat de gedrevenheid van professionals en de zorg van familie in Indonesië fantastisch is. Familie speelt een belangrijke rol. Hier valt ons een verschil op met de zorg die wij in Nederland gewend zijn. Terwijl wij als hulpverleners in Nederland vaak stellen dat de familie geen hulpverleners zijn, en we daarmee bepaalde aspecten van de zorg professionaliseren, wordt dit in Indonesië gezien als ‘koud’ en lastig te begrijpen. Het zijn de gesprekken over dit soort onderwerpen die ons stof geven tot nadenken.

Er zijn echter naast het gebruik van antipsychotica (waarbij de middelen niet onder doen voor de middelen die we in Nederland gebruiken) weinig behandelingen beschikbaar. Het uitgangspunt van de zorg blijkt te zijn dat mensen met een psychotische kwetsbaarheid voor de rest van hun leven antipsychotica moeten gebruiken en dat de kans op herstel klein is.

Een van de indrukwekkendste bezoeken brengen we aan een goed lopend dagactiviteitencentrum op Bali, gerund door kunstenaars die de patiënten respectvol met ‘friends’ aanspreken. Iedere ochtend is er een verpleegkundige aanwezig voor de medicatieverstrekking, het meten van de bloeddruk en het geven van tandenpoetsles. Eens in de twee weken komt de psychiater langs om te bekijken of de medicatie gewijzigd dient te worden. Verder worden er geen therapeutische interventies aangeboden. De kunstenaars runnen het dagactiviteitencentrum vanuit de overtuiging dat het voor mensen met een psychotische kwetsbaarheid gaat om het verwerken van ervaringen, door het maken van kunst zoals schilderen, tekenen, stof verwerken (bijvoorbeeld in linnen tasjes) en lampen verfraaien. Er wordt samen gekookt en gegeten en de kunst die gemaakt wordt in het dagactiviteitencentrum wordt verkocht op lokale markten. Zowel de deelnemers als de kunstenaars zijn erg trots op hun bijdrage. Er wordt veel gelachen en er is fysiek contact. De betrokkenheid van de kunstenaars en de blije gezichten van de deelnemers zijn ontroerend. Duidelijk is dat de deelnemers zich gewaardeerd en gelijkwaardig voelen aan de kunstenaars. We herkennen de deelnemers aan hun lichaamshouding, die vergelijkbaar is met de stramme houding van patiënten in de langdurige zorg in Nederland die lange tijd antipsychotica gebruiken. Maar de blije uitstraling van de deelnemers laat ons zien dat het bieden van gelijkwaardigheid en een reden voor trots misschien wel de belangrijkste interventie is als het gaat om destigmatisering.

Vanaf september starten studenten van de opleidingen verpleegkunde, social work en vaktherapie met een minor in Bali om ervaringen uit te wisselen. Wat een leerervaring zal dat zijn! Mijn hoop is dat onze studenten ook de kunst van deze benadering zullen ervaren en zich erdoor laten inspireren voor hun werk in Nederland!

Klik hier om het blog van Marieke Pijnenborg over het bezoek aan Java te lezen.

1  reacties

1  reacties

Johan Stegeman 21-02-19 om 11:01

Prachtig om van elkaar te leren en wat een geweldige ervaring

Cookie-instellingen